Vanuit haar standplaats Berlijn versloeg Margriet Brandsma (62) van 2002 tot 2011 voor het NOS-journaal alle nieuws over en uit Duitsland, Oostenrijk en Zwitserland. Ze volgde – en volgt- overigens nog steeds nauwlettend de politiek in Duitsland. Het laat haar geen moment los. Ze maakte de val van bondskanselier Kohl en de opkomst van Angela Merkel van nabij mee. Nu het einde van het tijdvak van deze laatste nadert kijkt ze samen met de Gaykrant terug. “Merkel was een vrouw van kleine stapjes”.
Tekst: Paul Hofman
Foto: Jeroen van Eijndhoven
Rolmodel
Als kind weet ze al dat ze journalist wil worden. Die meisjesdroom heeft ze waar kunnen maken. Via het Noordhollands Dagblad komt Margriet bij radio terecht. Ze heeft het naar haar zin en haar gedrevenheid en vasthoudendheid vallen op. Niet verwonderlijk dat de redactie van het NCRV-programma Hier en Nu haar talenten ziet. In 2002 wordt Margriet correspondent in Duitsland en de Alpenlanden. Een hele generatie kent haar reportages voor het NOS-journaal. Voor veel lesbische vrouwen vervult ze een voorbeeldfunctie. Zelf is ze altijd open geweest over haar homoseksualiteit.
In 2010 is haar laatste reportage uit Duitsland in het NOS Journaal te zien. Ze komt terug naar Neder-land waar ze als het ware opnieuw moet inburgeren. Tot 2014 blijft ze als algemeen en onderzoeksverslaggever verbonden aan het Journaal. Daarna gaat ze aan de slag als zelfstandig journalist en auteur.
Wij zijn Angela
Zo schrijft Margriet diverse boeken. Zo verschijnen van haar hand Het mirakel Merkel, Vluchtcode vlinder, De Gaskolonie en het Ruhrgebied. Onlangs verscheen het boek ‘Wij zijn Angela’ waaraan niet alleen Margriet maar ook ondermeer Els Kloek en Manon Uphoff een bijdrage aan leveren. Terugkijkend op de jaren Merkel zegt Margriet: “In de eerste plaats is het natuurlijk uitermate knap dat ze zich van Oost-Duits wetenschapper in vrij korte tijd heeft opgewerkt tot politica van formaat: in 1990 (het jaar van de Duitse eenheid) nog een nobody, vijftien jaar later die eerste vrouwelijke bondskanselier, die eerste Oost-Duitse in die functie en ook nog eens jongste in het ambt ooit. Niemand hield er toen ook rekening mee dat ze het zo lang zo volhouden, ze werd aanvankelijk chronisch onderschat.”
Petje af
“Kortom: daarvoor petje af. Maar heeft ze geschiedenis geschreven? Willy Brandt was de kanselier van de Ost-politik, Helmut Schmidt bood Baader-Meinhof het hoofd, Helmut Kohl was de kanselier van de eenheid en Gerhard Schröder hervormde de onbetaalbaar geworden Duitse verzorgingsstaat. En Merkel? Ze heeft Europa bijeen gehouden ten tijde van de eurocrisis maar gespleten in 2015, tijdens en na de vluchtelingencrisis. Overigens ben ik van mening dat Merkel volop waardering verdient voor haar ‘wir schaffen das’. Want als Duitsland toen geen verantwoordelijkheid had genomen, welk land, welke Europese leider had het dan gedaan?”
“Merkel toch vooral de kanselier geweest van de kleine stapjes”
Ze valt stil. “Maar verder is Merkel toch vooral de kanselier geweest van de kleine stapjes. Voor vergezichten en visioenen moet je niet bij haar zijn, dat ligt niet in haar aard. En dat is jammer, want daar had Duitsland, daar had Europa wel wat meer van kunnen hebben de afgelopen jaren.”
Tussen Duitsland en Nederland ziet ze op het gebied van homoseksualiteit duidelijke verschillen. Zo heeft Duitsland een snelle ontwikkeling doorgemaakt op dit terrein. Hoe verklaar je dat? Margriet: “Mij is altijd opgevallen dat Duitsers minder preuts zijn als het om seksualiteit gaat dan wij Nederlanders. Er wordt makkelijker en opener over gepraat en dat verklaart misschien ook dat homoseksualiteit vrij snel breed wordt geaccepteerd.
Rolmodellen
“Geholpen heeft ook wel dat er rolmodellen van formaat waren en zijn, Dunja Hayali en Anne Will bijvoorbeeld: belangrijke gezichten van de Duitse publieke televisie die er openlijk voor uit komen dat ze lesbisch zijn. En nu natuurlijk ook Jens Spahn, de, de CDU-minister voor volksgezondheid, ook hij maakt geen geheim van zijn homoseksualiteit.”
Opportunisme
Kanselier Merkel is conservatief en tegenstander van het homohuwelijk. Tegenstanders van Merkel verwijten haar opportunisme. Hoe kijk jij aan tegen de rol van Merkel in deze kwestie? “De tegenstanders hebben wel gelijk. Persoonlijk is Merkel tegenstander van het homohuwelijk en (vooral) op adoptie door homostellen, maar ze heeft het wel mogelijk gemaakt door er een zogenaamde vrije kwestie van te maken in haar christendemocratische partij. Dat deed ze in de wetenschap dat een meerderheid voor zou stemmen en dat het er dus van zou komen. Merkel zegt: mijn persoonlijke mening doet er niet toe, ik ben kanselier van alle Duitsers en als er een meerderheid is die zo’n kwestie wil regelen dan ga ik er niet voor liggen. Dat is opportunistisch maar ook wel reëel, vind ik.”
“Duitsland heeft een snelle ontwikkeling doorgemaakt op het terrein van homoseksualiteit”
Preutser
In hoeverre vind jij dat de wet van de remmende voorsprong geldt voor Nederland? “Duitsland is opener en vooruitstrevender geworden met betrekking tot homoseksualiteit. Kijk naar minister Jens Spahn en het verbod op conversie therapie. Margriet denkt even na: “Vind ik lastig. Nederlands is ontegenzeggelijk preutser geworden de afgelopen jaren, in Duitsland is dat zeker niet het geval.”
Minder goed nieuws
Wat is jouw verwachting hoe het politieke landschap er uit gaat zien na het tijdperk Merkel? Uiterlijk volgend jaar treedt zij namelijk terug. “Het zal wel weer een zaak van mannen worden, zo schat ik in. Tenzij de Groenen de grootste partij worden en met een vrouwelijke bondskanselier op de proppen komen, maar dat moet allemaal nog maar gebeuren. En ik verwacht dat de Duitse politiek weer meer naar binnen gericht zal zijn. Het land heeft problemen met extreemrechts, met populisme en ik denk dat de opvolger van Merkel de aanpak daarvan tot een politieke prioriteit zal maken. Voor Europa is dat minder goed nieuws, maar het is, denk ik, wel reëel om er maar van uit te gaan.”
www.uitgeverijpluim.nl
www.margrietbrandsma.nl
•••
Adverteren op Gaykrant en daarmee onafhankelijke journalistiek met een regenboograndje mogelijk maken?
Klik hier voor meer informatie!
