Tweeduizend elf.
Ik weet nog dat ik voor de fotoshoot een wit overhemd mee moest nemen. In de hectiek van die tijd was ik het overhemd vergeten. Met het schaamrood op mijn kaken biechtte ik mijn stommiteit op. Even terugrijden van Utrecht naar Amsterdam had geen enkele zin.
‘Gelukkig heb ik een wit overhemd aan,’ zei de fotograaf. ‘Neem die maar.’ Hij begon zijn knoopjes los te maken. Hij gaf mij zijn overhemd, ik gaf hem mijn t-shirt.
‘En waar is het voorval gebeurd?’ vroeg de fotograaf.
‘Hoek Overtoom, Tweede Constantijn Huygensstraat.’
Op een lichtbak achter mij toverde de fotograaf de plattegrond van Amsterdam tevoorschijn.
‘Hier?’
‘Ja.’
‘Ga er maar voor staan.’
Ik ging voor lichtbak staan met daarop de kruising waar het gebeurd was, in het overhemd van de fotograaf.
De fotograaf begon foto’s van mij te maken.
Voor zijn afstudeerproject van de fotoacademie had de fotograaf contact gezocht met slachtoffers van anti-homogeweld. Het idee was deze mannen te fotograferen met op hun lichaam de plek des onheils ‘getatoeëerd’.
Ik was het slachtoffer.
Martijn Gijsbertsen de fotograaf.
***
Tweeduizend negentien.
Dertien mei.
Een bericht via Messenger.
Van Martijn.
‘Hi Rick, op de kop af tien jaar geleden heb je meegewerkt aan de totstandkoming van mijn fotoserie ‘Same Time Same Place’. De serie is (helaas) nog steeds actueel, zo blijkt, want deze is geselecteerd door Lil’Amsterdam / Pup als onderdeel van een expositie ter gelegenheid van Amsterdam Pride. De expositie vindt plaats in de periode juli-augustus 2019 op Amsterdam Centraal Station in de Amstelpassage en jouw beeld is gekozen voor de serie die ze laten zien. Ik ben er op de opening, mocht je er ook zijn dan babbelen we bij.’
Ik voelde me vereerd. Fotograaf Gijsbertsen is inmiddels een bekend en succesvol fotograaf van onder andere Dagblad Trouw en wie wil er nu niet een maandje in het centraal station van Amsterdam hangen? En ik had Martijn al een lange tijd niet gezien. Ik wilde heel graag bijbabbelen.
***
Tweeduizend negentien
Twaalf juli.
De opening van de expositie was om vijf uur. Ik was er. En met mij nog vele anderen. Het was druk in de Amstelpassage. Tussen het publiek ontwaarde ik Martijn. Dat was fijn. We begroetten elkaar. Hij trok me mee naar een zuil midden in de passage.
‘Daar hang je dan.’
Ja. Daar hing ik dan.
Ik keek naar de foto. ‘Mijn’ foto. Een foto van acht jaar geleden. Ik had de foto, nadat de serie gemaakt was, niet meer gezien. Ik keek naar de kruising Overtoom – Tweede Constantijn Huygensstraat die dwars over mijn (‘zijn’) witte overhemd liep.
In gedachten was ik plotsklaps weer heel even op die plek toen het vervelende voorval gebeurde. De scheldpartij. De dreiging. Het geweld. De aangifte op het politiebureau. De vreemde gewaarwording dat ik (ik?) slachtoffer was geworden van homogeweld.
Nee, ik heb er geen trauma en geen letsel aan overgehouden. Ik heb daarna nog vaak genoeg met mijn vriend in Amsterdam hand in hand gelopen. Of hem in het openbaar een zoen gegeven. Ik ben niet angstiger geworden na het voorval, ik loop nog steeds overal waar ik wil. En – misschien vreemd – ik koester geen wrok tegen de dader. Ik weet dat hij opgepakt en meteen daarna weer vrijgelaten is. Ik hoop dat de adolescent zonder hoofd vol LHBT+ haat ouder is geworden.
Maar net als u ken ik ook de verhalen van mensen die er minder goed vanaf gekomen zijn. Die wel (blijvend) letsel en trauma opgelopen hebben. Die toch iets van hun eigenheid ingeleverd hebben en in het openbaar nooit meer volledig zichzelf durven zijn.
Die verhalen schoten door mij heen, toen ik Martijns foto’s van mijzelf en anderen bekeek daar op de zuil in de Amstelpassage in het centraal station van Amsterdam.
Ja, Martijn, het is inderdaad nog steeds actueel. En de keuze van Pride Photo Award om jouw serie (‘Same Time, Same Place’) weer onder de aandacht van het (reizigers)publiek te brengen is – gezien het thema van komende Pride – een juiste keuze. We kunnen nu eenmaal geen toekomst creëren als we ons de geschiedenis niet willen herinneren.
De expositie, de serie en de foto staan voor mij voor de kwetsbaarheid van de vrijheid. De vrijheid te mogen zijn wie je bent, waar je je in dit land ook bevindt, maar die blijkbaar niet altijd vanzelfsprekend is. De vrijheid van alle LHBT+ers en van alle andere minderheden – stoer of juist uiterst kwetsbaar, traumaloos of juist weerloos, stil of juist uitbundig – over straat te mogen gaan zoals zij dat wensen.
Veilig. Ongeschonden. Zonder schaamte.
Trots.
Tweeduizend negentien
Juli – augustus.
De Pride Photo Awardexpositie met de foto’s van Martijn en met die van diverse andere fotografen is vanaf nu tot na Pride te zien bij Lil’Amsterdam in de Amstelpassage in het centraal station van Amsterdam.
En, lieve Martijn, ik wilde schrijven dat ik volgende keer mijn eigen witte overhemd meeneem.
Maar hoe graag ik ook voor je camera sta, ik hoop natuurlijk dat er geen volgende keer hoeft te komen.
Ik zag een kind dat eenzaam zocht
naar het dichten van zijn ziel
Ik herkende het meteen
van toen ik zelf naar aarde viel
en doelloos liep te zwerven
zonder reden van bestaan
zonder weten wie te zijn
soms zonder verder durven gaan
Misschien dat het zijn zielsgat vult
met vechten, ruzie of gespijbel
met stoer doen of met stommiteit
met inbraak en veel heibel
met bomgordel of zelfhaat
met spot en razernij
met crack of spuit of levenslang
of met oplichterij
Toen het kind plotsklaps bleef staan
zijn blik de mijne kruiste
zag ik zijn toekomst en bestaan
en een zoektocht zonder vuisten
Ik zag een uitgestoken hand
zag zijn waarden, zag zijn liefde
hoe zijn aura goud gerand
ziel en lucht doorkliefde
Zoek maar verder, sprak ik zacht
Je vult, je valt, je voelt verdriet
Maar met gevoeligheid als je kracht
Ligt ook veel moois nog in ‘t verschiet
Met een licht verholen lach
met ogen die maar staarden
wist ik dat het kind mij zag
als kind al vallend naar de aarde
Rick van der Made
•••
Adverteren op Gaykrant en daarmee onafhankelijke journalistiek met een regenboograndje mogelijk maken?
Klik hier voor meer informatie!
