Liefhebbers van Louis Couperus zullen hem wel van naam en faam kennen: Heliogabalus, ook wel bekend als Elagabalus, keizer van het Romeinse Rijk van 218 tot 222. Op veertienjarige leeftijd werd deze in het huidige Syrië geboren jongeling (het Romeinse Rijk was, par excellence, een ‘multicultureel’ rijk) keizer van Rome. Al vele eeuwen spreekt Heliogabalus tot de verbeelding – zo ook dankzij de beroemde Nederlands-Engelse schilder Sir Lawrence Alma-Tadema (1836-1912), wiens werk ‘The Roses of Heliogabalus’ uit 1888 furore maakte. (Ik heb van dit schilderij ooit een meer ‘pornografische’ versie van gezien, die hier zeker zou passen …)
Tekst: Olivier Mertens
Heliogabalus zou amper vier jaren over het uitgestrekte rijk regeren; in die korte tijdspanne trouwde én scheidde hij vijf keer – en dan hebben we het nog maar over zijn huwelijken met vrouwen. Zijn meest oprechte relatie zou hij echter gehad hebben met Hierocles, een blonde wagenmenner die Heliogabalus als zijn ‘echtgenoot’ betitelde. Volgens de ‘Historia Augusta’ zou hij tevens officieel in het huwelijk zijn getreden met de atleet Zoticus uit Smyrna (thans Izmir, Turkije); vergeet niet dat huwelijken tussen mannen tot het jaar 342 mogelijk waren, totdat de christelijke keizers het verboden – helemaal nieuw is het ‘homohuwelijk’ dus allesbehalve.
Homo / hetero
De Romeinen zouden nimmer iemand indelen in het hokje ‘homo’ of ‘hetero’ of wat dan ook, geenszins – de begrippen bestonden nog niet eens. Van elf van de eerste twaalf Romeinse keizers is bekend dat ze op enig moment relaties hadden met jongens of mannen; men had simpelweg amoureuze en seksuele relaties met personen, ongeacht geslacht of – moderner gezegd – gender.
Cosmetica
Volgens de Romeinse historicus Cassius Dio zou Heliogabalus zijn ogen ‘schilderen’ en zich uitleven met cosmetica, zijn lichaamshaar epileren (iets wat trouwens verre van uitzonderlijk was in de Helleens-Romeinse culturen) en vond hij er genoegen in zich – met pruik en al – te prostitueren, tot betaling aan toe, niet alleen in kroegen en bordelen maar zelfs in zijn keizerlijk paleis: “Ten slotte had hij een speciaal kamertje in het paleis ingericht, waar hij zijn onfatsoenlijkheden pleegde; bij de ingang van de deur stond hij altijd naakt, zoals de hoeren doen; hij bewoog het gordijn, dat aan gouden ringen hing, terwijl hij voorbijgangers met een zachte en smeltende stem trachtte te verleiden.” Ieder z’n hobby, zou ik zeggen.
De ‘vrouw’ van
Naar verluidt was Heliogabalus altijd zeer verheugd om als de ‘minnaar’ dan wel de ‘vrouw’ van Hierocles beschouwd te worden; hij zou zelfs veel geld hebben geboden aan de arts die in staat zou kunnen zijn hem te voorzien van vrouwelijke geslachtsorganen. Sommige historici opperen dan ook dat keizer Heliogabalus mogelijk transgender geweest zou kunnen zijn. Een interessante gedachte.
Zoals wel meerdere keizers liep het al snel niet goed met hem af: op achttienjarige leeftijd werd Heliogabalus, samen met zijn moeder, door zijn eigen Praetoriaanse Garde vermoord. Hun hoofden werden afgehakt, zijn lichaam werd in de Tiber geworpen. Ook zijn minnaar – echtgenoot zelfs – Hierocles werd gedood. Het is altijd lastig een mens na zoveel eeuwen te beoordelen, zeker aangezien geschiedschrijvers zoals Cassius Dio en Herodianus verre van objectief waren, maar hoe dan ook: keizer Heliogabalus neemt, al was het maar dankzij Couperus en Alma-Tadema, in de ‘LHBT+-canon’ een bijzondere plaats in. Met of zonder label.
•••
Adverteren op Gaykrant en daarmee onafhankelijke journalistiek met een regenboograndje mogelijk maken?
Klik hier voor meer informatie!
