Al ruim een jaar zit het onderwerp in mijn hoofd en ik moet eerlijk zeggen: ik kom er niet uit. Vandaar dat ik het via deze bijdrage graag eens aan iedereen wil voorleggen: wat te vinden van de inzet van PrEP? Voor mensen die het (nog) niet weten: PrEP is een pil waarmee je voorkomt dat je hiv oploopt (het beschermt je niet tegen andere soa’s), het wordt in Nederland nog niet door zorgverzekeraars of een andere financiële regeling vergoed. Als je actief bent op dating- of cruisingsites als Grindr, PlanetRomeo, BullChat of Squirt, dan heb je wellicht gezien dat sommige mannen actief vermelden dat ze ‘on prep’ zijn of hun status vermelden als ‘negative, on prep’.
Ik kan me heel goed voorstellen dat er nu mensen zijn die dit lezen en direct zoiets hebben van: “Jij bent redacteur van de Gaykrant, hoe kun je nou in vredesnaam tegen PrEP zijn??” Nou, laat ik daar direct duidelijk in zijn: ik ben niet per se tégen. Ik ben niet naïef – verre van, zou ik zeggen – en ik weet heus wel dat mensen rondseksen wat ze willen en dat het dan wellicht wel aardig zou zijn om te proberen zoveel mogelijk aan damage control te doen. Onze oprecht gewaardeerde vrienden van MANtotMAN zijn zeer actief in het volgen en delen van de discussie rondom dit middel en dat getuigt zeker van een realistische en gepast actieve blik op de zaken.
Het is mij echter nog nooit gelukt om op de ‘like button’ te drukken als er een bericht staat om te steunen dat er in Nederland, net als in inmiddels een aardig aantal andere ontwikkelde landen, gratis PrEP moet komen. Wat zit mij dan toch zo dwars, vraag ik ook mezelf af. Ik ben zeer ruimdenkend, weet hoe de hazen lopen, constructief-links van signatuur, niet dogmatisch gelovig, liberaal in mijn denken… Maar ik worstel met de vraag of je als maatschappij op actieve wijze risicovol gedrag moet gaan/willen ‘belonen’. Met PrEP kan je namelijk lekker losgaan met een ongelooflijk gereduceerde kans op hiv (ik ben altijd erg voorzichtig om ‘compleet’ of ‘absoluut’ te zeggen), dus dat nodigt uit tot losbandig gedrag, of zelfs onverantwoord gedrag…?
Nou mag iedereen wat mij betreft losbandig gedrag vertonen op seksueel vlak als de andere persoon/personen in kwestie meerderjarig is/zijn en instemt/instemmen en er geen derden worden lastiggevallen, maar moet je dat als samenleving stimuleren en/of vergoeden? Bij gays, als grootste risicogroep? Bij biseksuele mannen? Bij transgenders voor wie het geldt? Voor sekswerkers? Voor hetero-mannen? Want voor deze laatste groep geldt het natuurlijk net zo hard, hoewel je dan per definitie het extra vraagstuk van mogelijke zwangerschap aan boord hebt, mits er een vruchtbare vrouw ‘in het spel’ is.
Wat me brengt op het volgende: De Pil voor vrouwen wordt wel vergoed. Op recept. Discriminatie dus om een PrEP-pil dus niet te vergoeden? Kun je het risico op zwangerschap vergelijken met het gevaar op hiv-besmetting? En voor wie: wie wordt geacht in ieder geval zichzelf te beschermen? Een vrouw kan de pil slikken om zelf niet zwanger te worden, een man met losse contacten kan hiv hebben en het (onbewust indien niet getest) overdragen aan een ánder. Een pil voor een pil, probleem opgelost en de mannen uit de HLBT+-community profiteren mee…?
Om het vraagstuk voor mezelf ingewikkelder te maken (…) deel ik graag het volgende met u: ik geloof in een beschavings- en civilisatieoffensief en een enorm betuttelende overheid. Jawel, ik zou graag heel socialistisch zien dat alle nutsvoorzieningen – inclusief de gezondheidszorg – bevrijd worden van bedrijfsleven en marktwerking omdat naar mijn mening privatisatie in deze sectoren nog nooit de beloofde concurrentie en dus lagere prijzen en betere kwaliteit waar heeft kunnen maken (of überhaupt kán maken). Ik wil geen mensen in veenoorden stoppen om ze met harde hand te civiliseren en ben zelfs niet echt een voorstander van zogenaamde ‘aso-woningen’, maar ik vind dat de overheid wel de taak heeft om haar burgers te beschermen. Maar hoever moet dat gaan? Blijft niet ieder individu zelf verantwoordelijk voor zijn eigen goede en constructieve inzet? Vrij veilig, gewoon met condoom totdat je zeker weet dat je het zonder kan doen. Of, als je veel wisselende partners hebt: neem je verantwoordelijkheid, altijd met condoom. Als het onverhoopt (maar hoe controleer je dat, en moet je dat willen controleren?) fout gaat, dan is er immers PEP (Post-Expositie Profylaxe: preventieve medicijnen achteraf wanneer je risico hebt gelopen op een hiv-infectie), een beetje te vergelijken met een morning after-pil. Deze laatste wordt vergoed door de zorgverzekeraar, als besluit van de regering, zij het meestal uit de aanvullende verzekering (als je ouder bent dan 21, anders meestal sowieso).
Ziet u mijn probleem? Hoever gaan civilisatie en bescherming en waar beginnen en eindigen de verantwoordelijkheden van individu en overheid? Moeten we bijvoorbeeld ook aan Bill Gates vragen of hij PrEP naar Afrika wil brengen? Daar is namelijk best serieus iets voor te zeggen, omdat bijvoorbeeld gays dan seks met andere mannen kunnen hebben als er een taboe ligt op voorbehoeding. Maar zal het ze dan wel lukken om ongezien PrEP te bemachtigen…? Volksgezondheid en emancipatie bevorderen en tegelijkertijd discriminatie bestrijden door een pil voor een pil?
Terug naar Nederland. Sinds kort is PrEP te koop in de apotheek, zelf te betalen. Moet je het vergoeden voor iedereen die het wil gebruiken? Is dat ruimdenkend? Is het belachelijk dat ik het me überhaupt afvraag, omdat ik een associatie met losbandige onverantwoordelijke seks blijkbaar niet kan onderdrukken? Ben ik hypocriet zelfs? Of juist realistisch omdat je er bijvoorbeeld andere geslachtsziekten niet mee voorkomt, maar mogelijk de verspreiding ervan indirect wel stimuleert? Of is het inderdaad een ingewikkeld ethisch probleem, kun je een (belasting-?)euro maar één keer uitgeven en moet je dan voorkeur geven aan bijvoorbeeld een paar mensen met een zeldzame ziekte die door een experimenteel duur middel wellicht een kans op overleven hebben, omdat die vrijwillig rondseksende personen zichzelf en anderen maar gewoon moeten beschermen? “Maar als ze dat nou niet doen…”, hoor ik u zeggen. Ja, dan ben ik weer rond met mijn vraagstuk. Roept u maar!
Christian Curré
•••
Adverteren op Gaykrant en daarmee onafhankelijke journalistiek met een regenboograndje mogelijk maken?
Klik hier voor meer informatie!
Je vergeet nog een dimensie: je wordt als homoman die in Amsterdam sex wil hebben gedwongen om prep te gebruiken. Anders wil niemand met je daten. Condoomgebruik is taboe geworden, want niet meer nodig.
Moet je daar aan toegeven? Dat is ook een individuele keuze. Ik doe zelden aan anale seks, En als ik het doe doe ik het met een condoom. En anders maar niet. Ik ga geen PrEP slikken omdat iemand anders dat wil.
Condoomgebruik niet meer nodig? Beschermt PrEP ook tegen andere seksueel overdraagbare aandoeningen dan?
PrEP is een extra bescherming. En ja, dat zou alleen al vanuit epidemiologisch oogpunt vergoed moeten worden door de gemeenschap.